Służba Więzienna jako instytucja funkcjonująca
w poprzednim systemie politycznym, pozostawała przez wiele lat zamknięta
nie tylko dla przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości instytucji zagranicznych,
ale przede wszystkim pozostawała w izolacji od własnego społeczeństwa.
Transformacja systemowa państwa po 1989 roku spowodowała
m.in. otwieranie się więziennictwa na świat zewnętrzny. Szczątkowo dotąd
prowadzona współpraca zagraniczna, podobnie jak inne obszary działalności
Służby Więziennej, zaczynała rozwijać się dynamiczniej i szerzej. W 1995
r. w Centralnym Zarządzie Zakładów Karnych (od 1996 r. Centralny Zarząd
Służby Więziennej - CZSW), powołano Zespół ds. Kontaktów Międzynarodowych. W
2001 r., w wyniku reformy strukturalnej CZSW, powstało Biuro Prezydialne,
które przejęło m.in. zadania związane z organizowaniem współpracy
międzynarodowej.
Aktualnie, od 2007 r., zagadnieniami współpracy Służby
Więziennej z zagranicą zajmuje się Biuro Dyrektora Generalnego Służby
Więziennej.
Najważniejszymi zadaniami dla Służby Więziennej
w zakresie współpracy międzynarodowej jest: nawiązywanie partnerskich
stosunków z przedstawicielami innych systemów penitencjarnych, wymiana
doświadczeń w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego
aresztowania, prezentowanie polskich rozwiązań stosowanych w pracy
penitencjarnej, działania pomocowe na rzecz rozwijających się systemów
penitencjarnych, promowanie polskiej myśli technologicznej
oraz intelektualnej, a także zbieranie informacji, które mogą być
wykorzystane dla wprowadzania nowych rozwiązań systemowych
lub technicznych poprawiających skuteczność zadań, do jakich jest
powołana Służba Więzienna.
Działalność międzynarodowa oparta jest o ustalenia
zawarte w podpisanych porozumieniach o współpracy pomiędzy
jednostkami organizacyjnymi służb na szczeblach: centralnym, okręgowym
oraz podstawowym.
W chwili obecnej polska Służba Więzienna realizuje
porozumienia o współpracy międzynarodowej, zawarte przez Centralny Zarząd
Służby Więziennej z:
1. Wydziałem Instytucji
Penitencjarnych Teksańskiego Departamentu Prawa Kryminalnego Stanów
Zjednoczonych Ameryki Północnej oraz Centrum Prawa Kryminalnego
Uniwersytetu Stanowego Sama Houstona w Huntsville w Teksasie, w
Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (zawarte w 2008 r. -
bezterminowo).
2. Komitetem ds. Systemu
Karno-Wykonawczego Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Kazachstanu (zawarte
w 2009 r. - bezterminowo).
3. Głównym Zarządem
Karno-Wykonawczym Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Kirgistanu (zawarte w
2009 r. - bezterminowo).
4. Federalną Służbą
Wykonania Kar Federacji Rosyjskiej (zawarte w 2010 r. - bezterminowo).
5. Państwową Służbą
Penitencjarną Ukrainy (zawarte w 2011 r. -bezterminowo).
6. Służbą Więzienną Republiki
Czeskiej (zawarte w 2012 r. - bezterminowo).
7. Departamentem Służby
Więziennej Republiki Litewskiej przy Ministerstwie
Sprawiedliwości (zawarte w 2014 r. - bezterminowo).
8. Departamentem Administracji
Penitencjarnej Republiki Włoskiej (zawarte w 2014 r. - bezterminowo)
9. Centralnym Zarządem
Węgierskiej Służby Więziennej (zawarte w 2014 r. - bezterminowo).
10. Izraelską Służbą Więzienną (zawarte w 2018 r. –
bezterminowo).
11. Słowacką Służbą Więzienną i Strażą Sądową ( zawarte
w 2019 r. bezterminowo)
Oprócz ww. porozumień zawartych przez Dyrektora Generalnego
Służby Więziennej, funkcjonuje 44 podpisanych porozumień,
z czego 9 zawartych jest na szczeblu okręgowym - Okręgowe
Inspektoraty Służby Więziennej w Białymstoku (1), Krakowie (1), Lublinie
(1), Łodzi (1), Poznaniu (1), Rzeszowie (1), Wrocławiu (3).
Na szczeblu podstawowym (areszty śledcze, zakłady karne) funkcjonują 35
porozumienia. Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kulach
posiada jedno porozumienie.
Największą aktywność we współpracy w 2019 r.
odnotowano z administracjami penitencjarnymi Czech, Słowacji, Węgier w
ramach grupy V4 .
W roku 2019 polskie więziennictwo prowadziło również
współpracę z systemami więziennymi lub partnerami działającymi
na rzecz więziennictwa z Łotwy, Niemiec, Norwegii, Izraela, Litwy.
Zakres współpracy w ramach powyższych porozumień
dotyczył:
wymiany doświadczeń między służbami penitencjarnymi
poszczególnych krajów, zwłaszcza stosowanych rozwiązań powodujących zwiększenie
zatrudnienia osadzonych;
zapoznawania się z nowoczesnymi rozwiązaniami ochronnymi
jednostek penitencjarnych;
wzbogacania form oddziaływań wychowawczych, stosowanych
w innych systemach penitencjarnych, ich doskonalenia i zróżnicowania
wobec różnych kategorii osób pozbawionych wolności;
doskonalenia opieki psychologicznej nad osobami pozbawionymi
wolności poprzez wymianę informacji na temat jej organizacji
i uregulowań prawnych dotyczących działalności psychologów
w jednostkach penitencjarnych;
wymiany informacji naukowo-technicznej;
realizacji wspólnych badań, analiz i programów
dotyczących problemów penitencjarnych będących w polu zainteresowania
stron porozumień;
współpracy w przygotowaniu i podwyższaniu
kwalifikacji kadr służb więziennych, z uwzględnieniem standardów
międzynarodowych w zakresie traktowania osadzonych oraz opracowywania
i udziału w programach finansowanych przez Unię Europejską oraz
Norweski Mechanizm Finansowy.
Oprócz korzyści wynikających wprost z wymiany doświadczeń z
Partnerami, dzięki wieloletniej aktywności zagranicznej Służba Więzienna tworzy
pozytywny wizerunek formacji na arenie międzynarodowej.
